15/5/09

ΗΠΑ και θανατική ποινή

Την ίδια περίοδο κατά την οποία εκδόθηκε η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας, οι ΗΠΑ εξέδωσαν ανάλογη έκθεση σε σχέση με τη θανατική ποινή στη χώρα.

Σύμφωνα με τα πορίσματα της έκθεσης, ο συνολικός αριθμός των θανατοποινιτών μειώθηκε από τους 3309 στους 3297. Οι πολιτείες με τους περισσότερους θανατοποινίτες ήταν κατά το 2008, η Καλιφόρνια με 678, η Φλόριντα με 402, και το Τέξας με 358. Μπορεί το Τέξας να έχει λιγότερους θανατοποινίτες σε σχέση με τις άλλες δύο πολιτείες, αλλά παρ'όλα αυτά, διακρίνεται για το μεγαλύτερο ποσοστό θανατοποινιτών που ανήκουν σε μειονότητες, στοιχείο που γεννά ερωτήματα. Πρόκειται για ένα απλό στατιστικό στοιχείο, ή μήπως οι κάτοικοι του Τέξας αφήνουν τον εθνικισμό να θολώνει την κρίση τους; Στην ίδια στατιστική ακολουθεί το Κονέκτικατ και η Πενσιλβάνια. Βέβαια, για να είμαστε δίκαιοι, σε αντίθεση με την Καλιφόρνια, ο συνολικός αιρθμός των θανατοποινιτών του Τέξας μειώθηκε κατά 15 άτομα.

Γενικότερα, οι εκτελέσεις στις ΗΠΑ αυξήθηκαν ιδιαίτερα μετά την επανένταξη της θανατικής ποινής στο ποινικό σύστημα το 1976, αλλά άρχισαν να μειώνονται σταδιακά από το 2000.

Μετά την μελέτη των παραπάνω στοιχείων, η πολιτεία του Κονέκτικατ σκέφτεται να καταργήσει ολοκληρωτικά τη θανατική ποινή, αφού όχι μόνο δεν έχει γίνει κάποια εκτέλεση τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά και γιατί υπάρχει υψηλός κίνδυνος άδικης καταδίκης, ένα ζήτημα που είναι συνεχώς παρόν σε κάθε καταδίκη και εκτέλεση.

Βέβαια, η κατάργηση της θανατικής ποινής δεν είναι τόσο απλό ζήτημα όσο φαίνεται. Για παράδειγμα, υπάρχει μια πρόσφατη υπόθεση κατά την οποία η θανατική ποινή καταργήθηκε σε μια πολιτεία, με αποτέλεσμα να εκκρεμεί η ποινή ενός φυλακισμένου. Συγκεκριμένα, πρόκειται για την υπόθεση του Steven Fortin στο Νιού Τζέρσι. Ο Fortin είχε συλληφθεί και καταδικαστεί σε θανατική ποινή με ένεση κατά το 2001 για τον βιασμό και την δολοφονία μιας γυναίκας το 1994. Το Νιού Τζέρσι κατήργησε ωστόσο την θανατική ποινή το 2007, οπότε τώρα εκκρεμεί η ποινή που θα του αποδοθεί. Ο ίδιος ο Fortin δήλωσε πως η ποινή που του αναλογεί θα έπρεπε να είναι ισόβια κάθειρξη σύμφωνα με την τοπική νομοθεσία την εποχή που τέλεσε το έγκλημα, με δυνατότητα αναστολής μετά από 30 χρόνια. Η τελική απόφαση των υπεύθυνων αναμένεται...

Αυτό που δεν μπορούμε να γνωρίζουμε στην συγκεκριμένη υπόθεση είναι η στάση των συγγενών του θύματος. Είχαν νιώσει δικαιωμένοι όταν είχε ανακοινωθεί η ποινή του; Πώς αντέδρασαν όταν έμαθαν ότι ο Fortin δε θα θανατωθεί; Αυτές είναι οι πτυχές του θέματος που καλούμαστε να εξετάσουμε αργότερα, με όση αντικειμενικότητα γίνεται...

Πηγή: Έκθεση ΗΠΑ, DPIC, και άρθρο

13/5/09

Έκθεση Διεθνούς Αμνηστίας 2008

Η θανατική ποινή σήμερα είναι περισσότερο μετρήσιμη και ελέγξιμη από οποιαδήποτε άλλη εποχή. Οργανισμοί όπως η Διεθνής Αμνηστία εκδίδουν εκθέσεις κάθε χρόνο όπου γίνεται αναφορά στον αριθμό των εγκληματιών που εκτελέστηκαν σε κάθε χώρα.

Η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας για το 2008 αναφέρει σε αριθμούς ότι:

  • -2.390 άνθρωποι εκτελέστηκαν σε σύνολο 25 χωρών
  • -8.864 άνθρωποι έχουν καταδικαστεί σε θανατική ποινή και περιμένουν την εκτέλεσή τους
  • -1.718 από τις συνολικές εκτελέσεις έγιναν στην Κίνα
  • -Ο αριθμός των εκτελέσεων αυξήθηκε σε σχέση με το 2006 (1.591) και το 2007 (1.252)
  • -59 χώρες διατηρούν ακόμα στη νομοθεσία τους και εφαρμόζουν τη θανατική ποινή
  • -91 χώρες κατάργησαν εντελώς τη θανατική ποινή
  • -9 κράτη τη διατηρούν μόνο για εξαιρετικές περιπτώσεις (όπως για εγκλήματα πολέμου)
  • -35 χώρες διατηρούν τη θανατική ποινή στη νομοθεσία τους για εγκλήματα ποινικού δικαίου, χωρίς όμως να την έχουν εφαρμόσει για τουλάχιστον 10 χρόνια

Η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας αναφέρει περιπτώσεις όπου άτομα κατηγορήθηκαν άδικα για εγκλήματα τα οποία δεν διέπραξαν με αποτέλεσμα να τους επιβληθεί η θανατική ποινή. Πρόσφατα, στην Αμερική αθωώθηκαν 4 κατηγορούμενοι λίγο πριν την εκτέλεσή τους. Στατιστικές αναφέρουν ότι 120 άνθρωποι έχουν απαλλαγεί από τη θανατική ποινή από το 1975 επειδή αποδείχτηκε η αθωότητά τους. Ακόμα, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου έγιναν άδικες δίκες, ειδικά σε χώρες όπως το Αφγανιστάν, το Ιράκ, το Ιράν και άλλες. Φυσικά γίνεται λόγος και για διακρίσεις εις βάρος ατόμων όπως οι φτωχοί, και τα μέλη διαφόρων εθνοφυλετικών μειονοτήτων.

Η θανατική ποινή, όπως αναφέρει η Γενική Γραμματέας της οργάνωσης, δεν είναι μόνο η εκτέλεση ενός ενόχου. Αντίθετα, είναι "η νομιμοποιημένη διαδικασία σωματικού και ψυχολογικού τρόμου", αφού ο εγκληματίας "μαραζώνει" περιμένοντας το θάνατό του.

Αυτό που προκάλεσε θετική εντύπωση είναι ο μικρός αριθμός εκτελέσεων στις ΗΠΑ, που αγγίζει "μόλις" τις 37. Εκτός από τις ΗΠΑ, η μόνη άλλη χώρα στην αμερικάνικη ήπειρο που υιοθετεί την θανατική ποινή είναι ο Άγιος Χριστόφορος και Νέβις, στην Καραϊβική.

Όσον αφορά την Ευρώπη, η μόνη χώρα που εξακολουθεί να εκτελεί εγκληματίες είναι η Λευκορωσία, όπου καταγράφηκαν 4 εκτελέσεις κατά το 2008. Η Διεθνής Αμνηστία σκοπεύει να εκδώσει έκθεση με στόχο την κατάργηση αυτού του μέτρου στη χώρα, και κατ' επέκταση, τη μετατροπή της ευρωπαϊκής ηπείρου σε μια ζώνη απαλλαγμένη από τη θανατική ποινή.

Σχετικά με την Αφρική, όπως αναφέρει η έκθεση, μόνο δύο εκτελέσεις έλαβαν χώρα κατά το 2008, αλλά άλλοι 362 άνθρωποι καταδικάστηκαν σε θάνατο. Παράλληλα, η Λιβερία επανέφερε την θανατική ποινή για τα εγκλήματα της ληστείας, της τρομοκρατίας, και της αεροπειρατείας.


Πηγή: Δελτίο τύπου, wikipedia, και δημοσίευση

11/5/09

Η θανατική ποινή στην Ελλάδα

Η θανατική ποινή, όπως έχει αναφερθεί ήδη, υπήρχε στη χώρα μας ήδη από τα αρχαία χρόνια. Ο Δρακόντειος νόμος, η ατίμωση του προδότη της "πόλις", η θεωρία της ανταπόδοσης, και άλλα γεγονότα, οδηγούσαν πολλούς πολίτες στο θάνατο και τη δημόσια ταπείνωση.

Τα ιστορικά στοιχεία σε σχέση με τη θανατική ποινή από τα πρώτα χρόνια μ.Χ. μέχρι και την επανάσταση του 1821 είναι ελάχιστα, ή σχεδόν ανύπαρκτα. Μπορεί να υποθέσει κάποιος ότι γινόντουσαν πολλές εκτελέσεις, όπως και σε άλλα κράτη, αλλά και πάλι, η Ελλάδα δεν ήταν από τις χώρες με έντονη δράση σε αυτό τον τομέα, σε αντίθεση με την Βρετανία, ή με την Αμερική.

Όσον αφορά τη σύγχρονη ιστορία της χώρας, υπάρχουν πηγές που μελετάνε το θέμα της θανατικής ποινής γύρω στο 1830, μετά την απελευθέρωση της χώρας από τους Τούρκους. Γενικά, η "υποδοχή" της θανατικής ποινής στην Ελλάδα δεν ήταν μεγάλη ούτε εκτεταμένη. Οι εκτελέσεις γινόντουσαν στο Ναύπλιο (την τότε πρωτεύουσα της χώρας) και ήταν ελάχιστες σε σχέση με τη δράση άλλων χωρών την ίδια περίοδο.

Είναι χαρακτηριστικό πως τουλάχιστον δύο περιπτώσεις οι οποίες θα τιμωρούνταν κανονικά με την εσχάτη των ποινών, δέχτηκαν ελαφρυντικά. Ένας φόνος θεωρήθηκε ατύχημα, και στον κατηγορούμενο επιβλήθηκε φυλάκιση και πρόστιμο, ενώ μια περίπτωση πειρατείας στην οποία είχε επιβληθεί θανατική ποινή, θεωρήθηκε έγκλημα λόγω ανάγκης, οπότε και μετατράπηκε η ποινή.

Οπότε, γίνεται φανερό ότι κατά την περίοδο του Καποδίστρια, η θανατική ποινή χρησιμοποιούνταν μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Μία από αυτές ήταν η δημόσια εκτέλεση ενός από τους δολοφόνους του Καποδίστρια, η οποία έγινε δεκτή με επευφημίες.

Με την έλευση του Όθωνα, το σκηνικό άλλαξε. Η θανατική ποινή άρχισε να χρησιμοποιείται ευρέως για διάφορα εγκλήματα. Η αντίθεση είναι τεράστια σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο όπου οι αρχές προσπαθούσαν να βρουν ελαφρυντικά υπερ των εγκληματιών. Οι τοπικές εφημερίδες υιοθετούν αντιφατικές θέσεις. Σε άλλες περιπτώσεις τάσσονται υπερ της θανατικής ποινής, ενώ κάποιες φορές εκδίδουν ένα δριμύ κατηγορώ ενάντια στους δημίους της εποχής. Μάλιστα, είχαν προσληφθεί ειδικά άτομα για αυτή τη δουλειά, ένα ακόμα στοιχείο που κάνει φανερή την διαφορά ανάμεσα στη στάση των δύο ηγετών απέναντι σε αυτό το ζήτημα.

Την ίδια περίοδο, δημοσιογράφοι και ειδικοί άρχισαν να εκδίδουν θέσεις μέσω των οποίων υποστήριζαν ότι η θανατική ποινή δεν οδηγεί στην ελάττωση του εγκλήματος, και άρα δεν φέρνει τα επιθυμητά αποτελέσματα (ένα επιχείρημα που υιοθετείται και στις μέρες μας). Παράλληλα, υπήρχε και η αντίδραση της εκκλησίας, και του κοινού, οπότε καταλαβαίνουμε ότι ήδη από εκείνη την περίοδο υπήρχαν έντονες αντιδράσεις και αμφιβολίες σε σχέση με την θανατική ποινή ως μέτρο τιμωρίας και πρόληψης του εγκλήματος.

Δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία σε σχέση με τη μετέπειτα χρήση της θανατικής ποινής στη χώρα. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι η θανατική ποινή ήταν σε ισχύ μέχρι το 1973 οπότε και έγινε η τελευταία εκτέλεση. Σε ισχύ παρέμεινε τυπικά μέχρι το 1993 οπότε και χρησιμοποιούταν μόνο για περιπτώσεις εσχάτης προδοσίας, και τελικά, καταργήθηκε πλήρως για όλα τα εγκλήματα ανεξαιρέτως το 2004 με την επικύρωση του 13ου Πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής σύμβασης για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Βλέπουμε λοιπόν ότι η ελληνική κοινή γνώμη τάσσεται ενάντια στη θανατική ποινή, ήδη από τον 19ο αιώνα. Παρ'όλα αυτά, πολλά σύγχρονα εγκλήματα έχουν οδηγήσει το κοινό σε βαρύγδουπες δηλώσεις μέσω των οποίων ζητούν την εκτέλεση διαφόρων εγκληματιών. Κατά πόσο έχουν δίκιο ή άδικο...αυτό θα το δούμε αργότερα.

Πηγή: Άρθρο, και μελέτη

10/5/09

Η ιστορία της θανατικής ποινής

Η θανατική ποινή δεν είναι ένα σύγχρονο φαινόμενο. Αντίθετα, εμφανίζεται ήδη από την προ-χριστιανική εποχή, σε διάφορες εποχές και περιοχές. Πιο συγκεκριμένα, τον 18ο αιώνα π.Χ. στη Βαβυλώνα επικρατούσε ο νόμος του βασιλιά Χαμουραμπί (Hammaurabi) σύμφωνα με τον οποίο η θανατική ποινή λειτουργούσε ως τιμωρία για 25 εγκλήματα. Τον 14ο αιώνα π.Χ. υπήρχε ο νόμος της Χιττίτης, ενώ τον 7ο αιώνα εμφανίστηκε ο γνωστός Δρακόντειος νόμος στην Αθήνα, ο οποίος επέβαλλε τη θανατική ποινή σε όλα τα εγκλήματα. Τέλος, και στη Ρώμη υπήρξε ο νόμος των Δώδεκα Πινάκων.

Η πιο δημοφιλής μέθοδος θανατικής ποινής από τους πρώτους αιώνες μ.Χ. ήταν η κρεμάλα, όπως φυσικά και η πυρά, η οποία είχε συνδυαστεί με τον πνευματικό σκοταδισμό και το κάψιμο των μαγισσών. Ο αριθμός των ατόμων που εκτελούνταν εκείνα τα χρόνια ήταν τεράστιος αφού δεν υπήρχε σύστημα δικαιοσύνης, ενώ επικρατούσε μεγάλη αυθαιρεσία από τη μεριά των τοπικών αρχών. Όσο για την κοινωνική κατακραυγή...το πλήθος μάλλον επευφημούσε τους δήμιους, αφού θεωρούσε τη δημόσια εκτέλεση ως μέσο απόδοσης δικαιοσύνης και ικανοποίησης του κοινού αισθήματος.

Παρ'όλα αυτά, με το πέρασμα των χρόνων, οι ποινές άρχισαν να γίνονται πιο λογικές, και ταυτόχρονα, απαγορεύτηκε η θανατική ποινή για μικρά εγκλήματα.

Η χώρα με τις περισσότερες εκτελέσεις είναι η Αμερική η οποία εξακολουθεί να υιοθετεί αυτή τη μέθοδο τιμωρίας μέχρι και σήμερα. Πώς έφτασε όμως αυτή η τεχνική στη νέα γη;

Το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης το φέρνει η Βρετανία η οποία μαζί με τους εξερευνητές της, έφερε και τη θανατική ποινή στα νέα εδάφη. Η πρώτη καταγεγραμμένη εκτέλεση στην Αμερική ήταν αυτή του καπετάνιου George Kendall το 1608 στην Virginia, ο οποίος θεωρήθηκε κατάσκοπος της Ισπανίας. Ακολούθησαν και άλλες εκτελέσεις με διαφορετικό βαθμό και ένταση σε κάθε πολιτεία. Πάντως, χρησιμοποιούνταν ευρέως για μια πληθώρα εγκλημάτων, σοβαρών και μη, υιοθετώντας το ευρωπαϊκό παράδειγμα.

Την ίδια περίοδο, μεγάλοι διανοητές της Ευρώπης, όπως ο Beccaria, δημιούργησαν το λεγόμενο "Abolitionist Movement", ένα κίνημα υπερ της κατάργησης της θανατικής ποινής. Η δράση τους ήταν τόσο ισχυρή ώστε κατάφεραν να καταργήσουν την ποινή αυτή στην Αυστρία και την Τοσκάνη. Μάλιστα, η δράση τους έφτασε μέχρι και την Αμερική όπου ο Thomas Jefferson πρότεινε ένα νόμο σύμφωνα με τον οποίο η θανατική ποινή θα υιοθετούνταν στην πολιτεία της Virginia μόνο για περιπτώσεις δολοφονίας και εσχάτης προδοσίας. Το 1794 ακολούθησε και η Pennsylvania.

Σταδιακά, όλο και περισσότερες πολιτείες άρχισαν να υιοθετούν πιο συγκεκριμένους τρόπους εφαρμογής της θανατικής ποινής, ενώ για κάποια περίοδο τέθηκε και το ζήτημα των σκλάβων, οι οποίοι τιμωρούνταν συχνότερα από τους ελεύθερους πολίτες.

Μια ακόμα νίκη του κινήματος του 1700 ήταν η κατάργηση της υποχρεωτικής θανατικής ποινής. Με άλλα λόγια, οι αρχές δεν υιοθετούσαν πλέον την ποινή κάθε φορά που τελούσε κάποιος ένα έγκλημα όπως η δολοφονία. Αντίθετα, άρχισαν να εξετάζουν κάθε έγκλημα διαφορετικά για να κρίνουν κατά πόσο έπρεπε να ασκηθεί ή όχι αυτή η ποινή. Είναι προφανές ότι αυτό το στοιχείο διαμόρφωσε σε πολύ μεγάλο βαθμό το σύγχρονο σύστημα δικαιοσύνης όπου κάθε κατηγορούμενος δικαιούται εκπροσώπηση και δίκη, όποιο έγκλημα και αν έχει τελέσει.

Η περίοδος από το 1920-1950 ήταν ιδιαίτερα τεταμένη όσον αφορά το ζήτημα της θανατικής ποινής. Οι δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι και ο Ψυχρός Πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο στην υιοθέτηση αυτής της τεχνικής, αφού επικρατούσε πανικός και οι εγκληματολόγοι θεωρούσαν πως μόνο η θανατική ποινή θα καθησύχαζε τη δημόσια συνείδηση.

Από το 1950 όμως, η κατάσταση άρχισε να αλλάζει. Το 1940 έγιναν 1.289 εκτελέσεις, το 1950 έγιναν 715, ενώ από το 1960-1976 ο αριθμός μειώθηκε σε μόλις 191. Ο λόγος που άλλαξε τόσο πολύ το τοπίο ήταν η εμφάνιση ανθρωπιστικών οργανώσεων, όπως και η υπογραφή συμβάσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μπορεί αυτές να μην απαγόρευαν την θανατική ποινή, αλλά η χρήση της περιορίστηκε ή εξαλείφθηκε σε πολλές χώρες.

Άλλα ζητήματα που τέθηκαν σχετικά με την εφαρμογή της θανατικής ποινής ήταν η ψυχική διαταραχή (όπου απαγορεύεται η εφαρμογή της), το θέμα της φυλής (ρατσισμός), και οι ανήλικοι εγκληματίες (οι οποίοι δεν τιμωρούνται με θανατική ποινή στις περισσότερες περιπτώσεις). Ακόμα, αναδύεται ένα πολύ σημαντικό θέμα, το οποίο θα μελετηθεί και σε άλλη ανάρτηση: η άδικη θανάτωση ανθρώπου που ήταν τελικά αθώος.

Οι απόψεις του κοινού ποικίλουν, αν και όλο και περισσότεροι άνθρωποι τάσσονται σταδιακά ενάντια της θανατικής ποινής. Φυσικά, πολύ σημαντική επιρροή ασκεί και η άποψη της εκκλησίας, η οποία τάσσεται ενάντια στην θανατική ποινή.

Σήμερα, η θανατική ποινή εφαρμόζεται σε αρκετές χώρες για εγκλήματα που σχετίζονται με φόνο, ενώ υπάρχουν περιπτώσεις όπου τιμωρήθηκαν εγκληματίες για πράξεις μη δολοφονικές αλλά άμεσα συσχετιζόμενες με την αφαίρεση ανθρώπινης ζωής, όπως η διακίνηση ναρκωτικών σε μεγάλες ποσότητες.

Πηγή πληροφοριών: Death Penalty Information Center

Περί blog...

Όπως είναι φανερό από τον τίτλο του ιστολόγιου, το κύριο θέμα που θα μας απασχολήσει σε αυτό το ιστολόγιο για τις επόμενες βδομάδες είναι το ζήτημα της θανατικής ποινής. Η θανατική ποινή είναι ένα ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο θέμα. Παρά την ύπαρξη οργανώσεων προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων, η θανατική ποινή εξακολουθεί να υφίσταται σε πολλές πολιτείες της Αμερικής, όπως και σε άλλες χώρες του κόσμου.

Αυτό που θα προσπαθήσουμε να εξετάσουμε σε αυτό το ιστολόγιο είναι τα επιχειρήματα υπερ και τα επιχειρήματα κατά της εφαρμογής της θανατικής ποινής, τόσο μέσα από απόψεις, όσο και μέσα από άρθρα, και σχετικές ίσως ταινίες.

Ευελπιστώ ότι στο τέλος θα έχω σχηματίσει μια πιο διαμορφωμένη (και λιγότερο συναισθηματική θα έλεγα) άποψη γύρω από την ιδέα της θανατικής ποινής. Αμφιβάλλω κατά πόσο μπορεί κάποιος να παραμείνει σταθερός στις απόψεις του όταν εμπλέκεται άμεσα σε μια τέτοια υπόθεση, αλλά παρ'όλα αυτά, είναι ενδιαφέρον να μελετήσουμε όλες τις πλευρές αυτού του θέματος όσο πιο αναλυτικά, και αντικειμενικά γίνεται.

Τέλος, πρέπει να σας ενημερώσω ότι το ιστολόγιο αυτό κατασκευάστηκε στα πλαίσια μιας εργασίας, οπότε η συμμετοχή των αναγνωστών είναι αναγκαία και επιθυμητή για να πετύχουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα!

Καλή αρχή...και καλή ανάγνωση!

Online χρήστες